De Technoloog | BNR

• GPT-NL is bijna klaar, maar zoekt nu klanten én daadkracht van de overheid

  TNO, Surf en het NFI werken momenteel samen aan GPT-NL, een eigen taalmodel van Nederlandse bodem. Daarmee willen ze een alternatief bieden voor de Amerikaanse AI-dominantie van partijen als OpenAI en Google. Te gast in deze Technoloog is Saskia Lensink, product manager van GPT-NL. De timing is niet slecht: steeds meer organisaties en overheden zoeken bewust naar Europese, privacyvriendelijke alternatieven. Sinds eind juni wordt het Nederlandse model getraind op Snellius, de nationale supercomputer. De eerste resultaten zijn nog pril, maar de ambitie is duidelijk: een model bouwen dat op allerlei plekken in de samenleving kan worden ingezet. De ontwikkeling van GPT-NL vergt scherpe keuzes. Tijdens de training moeten ontwerpkeuzes gemaakt worden over datasamenstelling, parameters en architectuur. Ook op het gebied van functies komt er steeds meer bij kijken. De grote spelers bieden inmiddels reasoning, agents en andere geavanceerde toepassingen. GPT-NL kiest er voorlopig voor om zich eerst te focussen op de kern van het model en basistaken te implementeren als samenvatten, versimpelen of schrijven. Opvallend is de recente samenwerking met mediapartijen, verenigd in NDP Nieuwsmedia. Daarmee kan GPT-NL Nederlandse journalistieke content gebruiken als trainingsdata. Die samenwerking biedt niet alleen een rijkere dataset, maar ook duidelijkheid over het eerlijk gebruik van trainingsdata. Leveranciers van data krijgen 50% van de licentie-opbrengsten van GPT-NL, al is het nog onduidelijk wié het model dan moeten gaan afnemen. De Rijksoverheid vormt een ideale launcing customer, maar op dit moment is er nog geen deal. De doelgroep is breed. Allerlei Nederlandse overheden zouden moeten warmlopen voor een model dat zich aan de AVG en AI-act houdt, maar in de praktijk blijkt AI-gebruik daar sterk gefragmenteerd. Het bedrijfsleven vertrouwt inmiddels stevig op Microsoft-oplossingen en de bijbehorende AI-producten. Toch denkt GPT-NL zich daartussen te kunnen positioneren, onder meer door openheid, transparantie en Europese gegevensbescherming centraal te stellen. Hoe gaat GPT-NL zich invechten tussen de reuzen van big tech? Gast Saskia Lensink Video Youtube Links Hosts Ben van der Burg & Daniël Mol Redactie Daniël Mol Rosanne PetersSee omnystudio.com/listener for privacy information.

  --------  

  1:01:47

  --------

  1:01:47
• Meekijken in het hoofd van een durfinvesteerder

  Beau-Anne Chilla is partner bij deeptech-investeerder Forward.One en vertelt in deze aflevering hoe haar team investeringskansen opspoort in de wereld van duurzame hardware-innovatie. Ze is dagelijks op zoek naar bedrijven met onderscheidend vermogen, waarbij de selectie niet alleen afhangt van technologie, maar ook van het team erachter. Van duizenden bedrijven blijft er maar een handvol over. Chilla neemt ons mee in hoe een investering tot stand komt, van eerste contact tot de ‘beauty-contest’ waarin je als investeerder moet opvallen om überhaupt te mogen instappen. Forward.One kiest bewust voor hardware-startups. Dat is ongebruikelijk in venture capital, want hardware is kapitaalintensief en lastig schaalbaar, is de gedachte altijd. Dat ligt gelukkig genuanceerder. Forward.One draagt niet alleen geld bij, maar ook inhoudelijke ondersteuning: hoe scherp je je product aan en hoe positioneer je je in de markt?. Ook beleidsontwikkelingen komen aan bod. De chaos in de VS biedt volgens Chilla nog altijd kansen voor Europa, zeker nu defensietechnologie weer acceptabel is geworden én men weer trots op het continent is. De verschillen tussen Amerika en Europa blijven groot, maar met een aantal stevige maatregelen zouden we de VS toch nog kunnen bijbenen. Gast Beau-Anne Chilla Video Youtube Links Hosts Ben van der Burg & Daniël Mol Redactie Daniël Mol Rosanne PetersSee omnystudio.com/listener for privacy information.

  --------  

  1:02:15

  --------

  1:02:15
• Wanneer breekt het eerste AI-device écht door?

  Als AI-devices ooit écht succesvol willen worden, moet de interactie met deze apparaten radicaal anders dan wat we gewend zijn van schermen, toetsenborden en notificaties. Volgens Roel Vertegaal, hoogleraar mens-computer interactie aan de Radboud Universiteit, is realtime AI de sleutel. Niet alleen om sneller te reageren, maar om continu te meten wat jij als gebruiker verwacht – en vooral wat je níet verwacht. We bespreken verschillende AI-apparaten die zich in deze nieuwe categorie proberen te nestelen: de Humane AI Pin, de Rabbit R1 en de Plaud-device. Ze reageren traag, maken verkeerde aannames of zijn simpelweg te beperkt. Vertegaal laat zien hoe de onderliggende technologie en het ontwerpkader van veel van deze producten nog te veel denken in oude paradigma’s. Tegelijkertijd dringt de vraag zich op of we überhaupt een nieuw apparaat nodig hebben. De smartphone, gecombineerd met oortjes, een horloge of zelfs een bril, biedt al een rijk palet aan interfaces. Waarom dan een derde device toevoegen? En als we dat doen, waar moet het dan aan voldoen? Geen scherm, maar wél een camera? Hoe wek je vertrouwen op bij een apparaat dat geen visuele feedback geeft? We bespreken de bredere context: de pogingen van bedrijven als Humane en Rabbit, de rol van sociale acceptatie en de uitdagingen bij een device zonder scherm. En we werpen een blik vooruit: hoe ziet een interface eruit die niet meer als een computer werkt, maar als een verlengstuk van ons brein? Hoe kan een AI weten wanneer je overprikkeld raakt? En hoe zorg je dat je geen lopend privacy-lek wordt? Tot slot kijken we naar de samenwerking tussen OpenAI en Jony Ive, de ontwerper achter de iPhone. Zijn eerdere successen kwamen tot stand met precies de juiste combinatie van technologie en ontwerp. De grote vraag: is het nu opnieuw raak? Gast Roel Vertegaal Video Youtube Links Hosts Ben van der Burg & Daniël Mol Redactie Daniël Mol Rosanne Peters.See omnystudio.com/listener for privacy information.

  --------  

  1:06:06

  --------

  1:06:06
• Ben heeft niets met digitaal welzijn en tóch is het belangrijk

  Rita Zijlstra is deze week te gast in De Technoloog. Ze schreef een boek over digitaal welzijn op de werkvloer. Ze stelt dat de manier waarop we werken, communiceren en ontspannen fundamenteel is veranderd sinds de opkomst van smartphones en laptops. Voor de generatie die vanaf het begin is opgegroeid met schermen op het werk — zoals dertigers van nu — kunnen die digitale hulpmiddelen ongemerkt een te zware wissel trekken op het brein en het welzijn. Waar vroeger het werk werd verricht met papier en post, en zelfs vóór 2010 nog nauwelijks smartphones op de werkvloer te vinden waren, is nu sprake van continue connectiviteit. Toch is er opvallend weinig aandacht voor digitaal welzijn in organisaties, in tegenstelling tot de aandacht die het onderwerp buiten werktijd wél krijgt. In het boek worden zowel de voordelen als nadelen van digitalisering benoemd. Sneller schakelen, efficiënter samenwerken en betere bereikbaarheid staan tegenover verhoogde stress, verminderde concentratie en een verhoogd risico op uitval. Rita legt uit hoe ons brein werkt in drie modi, waarbji schermen ons te vaak in de actieve modus houden, wat kan leiden tot vermoeidheid, prikkelbaarheid en slechtere prestaties. In het boek worden acht praktische tips gegeven om met digitale middelen om te gaan zonder jezelf uit te putten. Daarbij speelt de gehele leefstijl een rol: slaap, beweging en voeding beïnvloeden hoe goed je met digitale prikkels omgaat. Het is volgens Zijlstra mogelijk om een gezonde balans te vinden tussen technologie en werk, mits organisaties bewuster omgaan met digitale tools. Dat kan met simpele ingrepen zoals rustmomenten inbouwen, maar ook door leidinggevenden te trainen of dashboards voor digitaal welzijn te introduceren. Digitale detoxen mogen dan wat geitenwollensokkig klinken, maar kunnen wel degelijk helpen. Bijvoorbeeld door op gezette tijden bewust zonder telefoon te zijn — ook op het toilet. Voor leidinggevenden en bedrijven biedt het boek praktische handvatten. Zo kunnen zij bijvoorbeeld digicoaches inzetten, bestaande tools als Slack of Teams beter inrichten of nudging toepassen om pauzes te stimuleren. De vraag is of bedrijven hierin verder mogen gaan: is bemoeienis met het digitale welzijn van werknemers ethisch verantwoord, of juist noodzakelijk? Wetgeving zoals het ‘recht op onbereikbaarheid’, dat in Frankrijk al bestaat, zou daar mogelijk bij kunnen helpen. Ook in Nederland groeit de roep om structurele aandacht voor dit onderwerp. Gast Rita Zijlstra Video Youtube Links Het boek Digital Wellbeing @ Work Hosts Ben van der Burg & Daniël Mol Redactie Daniël Mol Rosanne PetersSee omnystudio.com/listener for privacy information.

  --------  

  1:03:52

  --------

  1:03:52
• De toekomst van Europese robots en drones ligt in Eindhoven

  Avular wil in 2030 één miljoen robots hebben rondrijden en mikt op een plek in de wereldwijde top tien van robotica-bedrijven. Het Eindhovense bedrijf, gevestigd in het hart van de Brainport-regio, ontwikkelt robots, drones en autopilots. Die driedeling lijkt ambitieus, maar volgens Yuri Steinbuch, Chief Business Officer van Avular, is het juist nodig om de markt goed te bedienen. Avular wil bijdragen aan de opkomst van robotica op meerdere vlakken. Denk aan robots voor agrarisch gebruik, inspectiedrones of slimme transportsystemen. De toepassingen zijn divers, maar één gemeenschappelijk element is er wel: slimme besturing. Daarom ontwikkelt het bedrijf een eigen autopilot. Die maakt het mogelijk om ‘domme’ voertuigen – van wagentjes tot drones – zelfstandig te laten navigeren. De technologie is modulair opgebouwd en werkt deels op eigen software. Avular richt zich daarbij niet op de productie van eigen chips, maar benut wel de flexibiliteit om het systeem breed inzetbaar te maken. De echte uitdaging zit volgens Avular op meerdere fronten tegelijk. Hardware en software moeten naadloos samenwerken, terwijl tegelijkertijd nog niet alle technologie beschikbaar is om complexe taken volledig autonoom te laten uitvoeren. Vooral de betrouwbaarheid van zulke systemen vormt een barrière. Daarbij komt dat robotica steeds vaker in extreme situaties wordt ingezet, zoals in de landbouw, op zee of in industriële omgevingen. Dat vraagt om robuuste ontwerpen én slimmere software. Op de markt zijn er meerdere grote spelers, waaronder het Chinese DJI. Ook de pogingen van Elon Musk met de Tesla Optimus worden nauwlettend gevolgd, al is het nog maar de vraag of zijn robot ooit op grote schaal wordt ingezet. De belangrijkste markt op dit moment is die van defensie. In Oekraïne gaat de drone-ontwikkeling razendsnel, en veel bedrijven zien daar, niet geheel onterecht, groeikansen, zo ook Avular. Gast Yuri Steinbuch Video Youtube Links Hosts Ben van der Burg & Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

  --------  

  1:05:15

  --------

  1:05:15

Fler podcasts i Teknologi

Trendiga poddar i Teknologi

Om De Technoloog | BNR

De Technoloog | BNR: Poddsändningar i Familj